مهشید خیزان
زمانی که قرار شد اوراق «سخاب» در بازار سرمایه منتشر شود، از آن به عنوان وصله ناجور بازار پولی یا رقیب جدی بازار بورس ایران نام برده شد. این اوراق که بعد از جنجال‌های فراوان درنهایت توانست خود را در بازار سرمایه جای دهد، با سود علی‌الحساب ۳۵ درصدی فعالیت خود را آغاز کرد. در آن زمان اغلب کارشناسان این بازار نگرانی خود را ابراز کردند و مدعی شدند به زودی کمر بازار سرمایه شکسته خواهد شد!
چندی نگذشت که فعالان بازار سرمایه و مدیران آن، این اقدام بانک مرکزی و بانک دولتی ناشر را مقصر اصلی ناکامی‌های اخیر بازار سرمایه می‌دانستند، با معامله این اوراق در بازار ثانویه مخالفت کردند. نهایت آنطور رقم خورد که مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد با ورود رسمی آن به بازار فرابورس موافقت کرد و حال باید دید ورود رسمی این اوراق، آن هم با سود بالا که دولت برای کاهش بدهی‌های خود منتشر کرده، چه آثاری بر بازار بورس و اوراق بهادار تهران خواهد گذاشت.
انتشار اسناد خزانه اسلامی بانکی به‌دلیل بازدهی بیشتر رفته رفته موجب شد تا در هفته‌های گذشته جذب نقدینگی در بورس کاهش پیدا کرده و دادوستد «سخاب» در بازاری غیرمتشکل و خارج از مکانیزم عرضه و تقاضا با سود بیش از ۳۵ درصد انجام شود که این موضوع ریسک‌های خاص خود را به همراه داشت.
مبلغ اوراق پذیرش شده سخاب ۲ تا ۷ که همگی در تاریخ ۲۸ اسفندماه سال ۹۵ منتشر شده‌اند، درمجموع ۱۲۳ هزار و ۲۳۳ میلیارد و ۶۴۸ میلیون ریال است و تاریخ سررسید آن برای «سخاب۲» بیست و دوم آبان‌ماه جاری، «سخاب۳» بیست و دوم آذرماه، «سخاب۴» بیستم دی‌ماه، «سخاب۵» بیست و چهارم بهمن‌ماه، «سخاب۶» بیست و هفتم اسفندماه و برای «سخاب۷» بیست و هشتم اسفندماه سال ۹۷ است.
نظارت به بازار بازگشت
مدیر روابط عمومی فرابورس ایران در این زمینه اظهار کرده است: به علت سررسید مرحله نخست این اوراق با نماد «سخاب۱» در تاریخ ۲۱ شهریورماه ۹۶، این مرحله از اسناد خزانه در فرابورس پذیرش نشده است و بانک ملی مسئولیت پرداخت وجه اسمی این اوراق را در سررسید بر عهده خواهد داشت. وی پذیرش این اوراق را در فرابورس قدم مثبتی در مسیر شفافیت معاملات آن ذکر کرد و گفت: این موضوع درحالی است که تا پیش از این دادوستد اوراق سخاب در بازار غیر رسمی مشکلات بی‌شماری را به‌ویژه در بحث نرخ سودهای موهوم و عدم امکان نظارت بر معاملات آن پدید آورده بود.
مبینا بنی‌اسدی موضوع انتشار این اوراق را پرداخت بدهی دولت به طلبکاران ازجمله بانک‌ها، پیمانکاران، شهرداری‌ها با اولویت شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت و بدهی‌های مربوط به خرید تضمینی محصولات استراتژیک کشاورزی ذکر کرد و گفت: تاریخ سررسید این اوراق متغیر بوده و به عنوان مثال برای «سخاب ۲» در تاریخ ۲۲ آبان‌ماه سال‌جاری و برای «سخاب۷» بیست و هشتم اسفندماه سال ۹۷ خواهد بود.
درهمین راستا امیر هامونی مدیرعامل فرابورس نیز گفت: با توجه به مشکلات به وجود آمده درخصوص بازار غیررسمی سخاب، مصوبات هیات وزیران و شورای پول و پیگیری‌های رئیس سازمان بورس اوراق بهادار موجب شد تا نقل و انتقال این اوراق مجدد به کانال بازار سرمایه بازگردد.
فرار از رکود رد بازار سرمایه
سعید مسرور در رابطه با ورود اوراق سخاب به فرابورس، به «ابتکار» گفت: خوشبختانه دولت و بازار سرمایه به این نتیجه رسیدند که با تشکیل بازار ثانویه، نمی‌توان از حجم بدهی‌های دولت کاست و درواقع با اشتباهاتی که از حدود یک سال قبل و با ورود بی‌پشتوانه اوراق سخاب در بورس تهران پیش آمد، باعث شد تا عملا رکود در این بازار ثابت بماند و بسیاری از سهامداران از وضع موجود گلایه‌مند بودند.
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: اوراق سخاب از ابتدا قرار بود با نرخ سود حدود ۲۴ درصد کار خود را آغاز کند، اما به دلیل معامله در بازاری ناامن، عملا تا حدود ۳۵ درصد نیز بالا رفت؛ این موضوع باعث شد تا فعالان اصلی بازار سرمایه از این قضیه سود خوبی کسب کنند، اما بسیاری از سهامداران خُرد با چرخش معامله بزرگان به سمت این اوراق، شاهد حجم بالایی از ضرر باشند.
مسرور تاکید کرد: با ورود اوراق سخاب به بازار سرمایه، میزان عرضه و تقاضا کنترل خواهد شد و عملا به نفع مردم و دولت برای رفع بدهی‌ها خواهد بود. در نتیجه نرخ سود آن نیز احتمال دارد به حدود ۲۱ درصد برسد که قطعا شاهد بازار مثبتی خواهیم بود.
جزئیات پذیرش ۶ مرحله «سخاب» در فرابورس
فرابورس ایران با انتشار اطلاعیه ای از پذیرش ۶ مرحله اسناد خزانه اسلامی در نمادهای سخاب ۲ تا ۷ در بازار ابزارهای نوین مالی به ارزش بالغ بر ۱۲ هزار میلیارد تومان خبر داد. براین اساس در آخرین روز مردادماه امسال، بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای تمام بانک‌ها و موسسات مجاز کشور را مکلف کرد تا از معامله ثانویه اوراق بهادار در بورس خودداری کنند و اعلام کرد: طبق هماهنگی صورت گرفته با سازمان بورس و اوراق بهادار در اجرای مفاد ماده ۲۶ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای مالی کشور، بند «الف» و تبصره ذیل بند «ب» ماده ۱۰ قانون برنامه ششم توسعه و بندهای «الف» و«ب» ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور قرار شده است کلیه معاملات ثانویه اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار اسلامی(صکوک) از قبیل اوراق مرابحه و اسناد خزانه اسلامی صرفا در بازارهای متشکل اوراق بهادار تحت نظارت سازمان بورس و با رعایت مقررات این بازارها صورت گیرد.
از این‌رو مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی هم اظهار کرد: هرگونه اوراق خزانه تنها باید با نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در بازار سرمایه عرضه و از انتشار این اوراق خارج از این بازار جلوگیری شود و براین اساس با دستور سازمان بورس ۶ مرحله اسناد خزانه اسلامی با نماد سخاب که ناشر آن وزارت اقتصاد به نمایندگی از دولت است، در فرابورس پذیرش شد.
